Opis projektu

Dwa wskazane w tytule projektu stulecia wybrane zostały nieprzypadkowo. W pierwszej kolejności paradoksalnie małżonki Jagiellonów – królów Polski – należą do najgorzej zbadanych w historiografii (szczegóły w załączonej bibliografii). Mimo, że żyły w czasach, gdy produkcja źródłowa była już obfita, to jednak wiele lat historiografia pozostawiała je w cieniu ich mężów, a one zarówno we wspomnianych przekazach źródłowych jak i w literaturze przedmiotu pokazywane były niejako punktowo. Wśród pojedynczych prac na ich temat analizie poddawano i to jedynie epizodycznie i wyrywkowo ich działalność polityczną, gospodarczą czy fundacyjną – natomiast epizodycznie traktowano analizę ich roli i działań jako królewskich małżonek i matek dzieci. Z kolei popularyzatorzy chętnie opisywali bardziej sensacyjne wątki życia władczyń związane z posądzeniami o zdrady, ślady silnych emocji i uniesień, jednak rzadko osadzając je we właściwym kontekście. Stąd duże znaczenie i waga proponowanych badań, gdyż pozwolą nam one nie tylko rozszerzyć wiedzę na temat życia rodzinnego i prywatnego władczyń, ale przede wszystkim przyjrzeć się ich małżeństwom i relacjom z dziećmi, a tym samym spojrzeć z nowej strony także ich wpływ na politykę i funkcjonowanie Rzeczypospolitej w omawianym okresie. Odniesienie się do stuleci XV i XVI ma jeszcze jeden ważny aspekt znaczeniowy. W obecnej historiografii dwustulecie te z reguły jest w ramach badań sztucznie dzielone – XV wiek zalicza się do późnego średniowiecza, a XVI traktuje już jako czasy nowożytne, stosując już względem nich odrębne metody badawcze. Tymczasem okres ten potraktowany jako całość pozwala na nowe ujęcie pokazujące ciągłość przebiegu wszelkich interesujących nas procesów w zakresie zmian postrzegania roli małżonki władcy a także królowej matki.
Grant będzie odnosił się do zamkniętej jednak niezwykle różnorodnej grupy jedenastu kobiet, które w wymienionym okresie były małżonkami polskich królów: Anny Cylejskiej, Elżbiety Granowskiej, Zofii Holszańskiej, Elżbiety Rakuszanki, Heleny Moskiewskiej, Barbary Zápoyli, Bony Sforzy, Elżbiety Habsburg, Barbary Radziwiłłówny, Katarzyny Habsburg oraz Anny Jagiellonki. Warto podkreślić ich dużą wielobarwność zarówno w zakresie wieku, w jakim wychodziły za mąż, powodów dla których mariaż następował jak i kondycji społecznej, a przede wszystkim różnych kultur i warunków w jakich wyrastały.

Bezpośrednim wynikiem realizowanego grantu będą opracowane wyniki kwerend źródłowych pod kątem szukania polskich władczyń zarówno w edycjach źródłowych jak i w archiwach i bibliotekach oraz zebranie informacji o bardzo bogatej, jednak wciąż mocno rozproszonej (tylko w niewielkim procencie poddanej edycji) podstawie źródłowej dotyczącej polskich władczyń doby XV i XVI wieku. W dalszej części zebrany materiał jeszcze w czasie trwania grantu zostanie poddany opracowaniu i analizie – by na jego podstawie podjąć próbę wyłonienia obrazu władczyni jako żony i matki w Rzeczypospolitej w okresie XV i XVI wieku.

Wyniki badań zaprezentowane zostaną serią artykułów w punktowanych czasopismach (każdy z wykonawców publikuje jeden tekst, powiązany z realizowaną w ramach grantu tematyką, a będący wynikiem jednej z kwerend). Ostatecznie wspólnie tworzymy monografię w prestiżowym wydawnictwie (wstępne rozmowy z BREPOLS). Oprócz tego naukowcy oraz młoda kadra będą mogli przedstawić wyniki swoich badań na dwóch sesjach międzynarodowych oraz w ramach seminariów.

Co kryje się pod terminem „queenship”, który nie ma odpowiednika w języku polskim? Jesteś ciekaw… zajrzyj na stronę, na której Magdalena Biniaś-Szkopek tłumaczy nie tylko ten aspekt.